بازگشت
بي خانمان – ولي جايي در قلبش !
سارا ارمني سارا ارمني

زني  از تبار  ادبيات پليسي .

قتل و جنايت – شاخه ديگر ادبيات سرمايه داري.

آگاتا  كريستي Agatha  Christie 1890 – 1976   . . . . .

 

غالب انسانهاي متوسط غرب گويا رمانهاي جنايي – سرگرم كننده آگاتا كريستي، نويسنده زن انگليسي،ازآن جمله : قتل درقطار اكسپرس شرق االوسط – آنها به بغداد آمدند – و جنايتي روي رودخانه نيل ، را خوانده يا فيلم آنها راديده باشند. مكان اتفاق بعضي ازآثار او دركشورهاي خاورميانه است، چون همسر باستانشناس اش آنزمان سالها درعراق مشغول بكاربود، و كريستي معمولا باقطار از استانبول يادمشق براي ديدار او ويااقامت هاي كوتاه، به عراق پيش از جنگ جهاني دوم ،ميرفت.

خانم آگاتا كريستي در زمان جنگ جهاني اول حين شغل پرستاري درلندن با زهر و سم و سلاح و قتل و مواد بيهوش كننده وغيره آشنا شده بود.

او پرفروش ترين نويسنده رمان جنايي و يكي از موفق ترين نويسندگان تاريخ ادبيات غرب است. در قرن گذشته رمان جنايي يك ژانر مهم ادبيات سرگرم كننده بود.كريستي در آثارش سقوط و زوال روحي انسان جامعه طبقاتي رانشان ميدهد.آدم كشي بقول منتقدين، موضوع ادبيات او گرديد. كريستي، پرخواننده ترين نويسنده انگليس قرن بيست نيز بشمار مي آيد.

نمايشنامه (تله موشگيري) اوازسال 1952 تاكنون بدون توقف روي صحنه تاتر است. درتاريخ ادبيات نمايشي ،اين قطعه طولاني ترين زمان نمايش را بخود اختصاص داده است. رقم فروش آثار اورا گويا فقط ميتوان با تيراژ كتاب انجيل ويا آثار شكسپير مقايسه نمود .

جمله قصار نيچه كه “هرنويسنده اي بايد هنر رقص در بند و قل و زنجير را نيز استاد باشد“ شامل حال او نيز ميشود. آنهايي كه آگاتا كريستي را وقايع نگار جامعه انگليس و ناامني در جوامع آنزمان خاورميانه مي نامند، بهتر است اورا وقايع نگار جرم و جنايت جوامع بورژوازي سرمايه داري بشمارآورند!.

   غالب كتب بيوگرافي پيرامون آگاتا كريستي ،با اعداد و ارقامي درباره آثارش شروع ميشوند. ازآنجمله :دو ميليارد فروش كتابهايش شامل : 79 رمان جنايي و داستان كوتاه كه به 109 زبان خارجي ترجمه شده اند. در جاي ديگري رقم نشر آثارش را تاحدود دو بيليون حدس ميزنند. درحاليكه هرسال حدود هژده ميليون ازآثارش بفروش ميرود. و نشر رمانهاي جنايي هيجان انگيزش به رقم دويست ميليون رسيده است. رمانهاي او به تمام زبانهاي اروپايي  ترجمه شده اند. تنها در آلمان هرسال 75000 رمان او بفروش ميرسد. درآمد اودرسال گويا 5/2 ميليون پاوند انگليس بود و براي چاپ كتاب (ساعت 5/4 عصر از پادينگون) او، در آمريكا مي بايست چند هكتار جنگل را براي تهيه كاغذ بيدرخت ميكردند و يك قطار سريع السير نياز به ده ساعت وقت دارد تا از كنار كتابهاي رديف شده او بگذرد . و از هفت هزار نام و شخصيت ادبي آمده در آثارش، حدود دو هزار نفر، نقش اصلي را در داستان بعهده دارند.

  آثاراو شامل 84 رمان ، 150 داستان كوتاه ، و 19 نمايشنامه، تخمين زده ميشوند، از آنجمله : قتل درزمين بازي گلف، حلقه گمشده زنجير، جنايت در عطرفروشي، ده دختربچه سياه پوست، سند بي گناهي، شاهد جرم، 13 نفر روي ميز، مورفين، سرنوشت در فرد، ويلاي قناري، آخرين تعطيلات هفته، قتل هاي آقاي الفبا، ر . آ وقاتل اش ، و 5/4 عصر حركت از پادينگ .

او شش رمان غيرجنايي موفق با نام مستعار “ماري وستماكت“ نيز منتشر نمود. منتقدين ،آثار او را درساختار بنيادين، تقليدي از داستانهاي كوتاه نويسنده اي بنام “آرتو كوبان دويلز“ بشمار مي آورند.

   آگاتا كريستي در مصاحبه اي گفته بود كه هميشه هدفش سرگرم كردن خواننده و دادن درسهاي اخلاقي و نشان دادن پيروزي حق و عدالت بر رذالت، و آزاد شدن انسان بيگناه از دست آدم خشن و تجاوزگر، بوده است . منتقدين طرفدار او، مدعي هستند كه درآثارش، نه گذشته، بلكه تاكيد هميشه روي آينده است و اصل اميد و حوشبيني درتمام طول داستان حاكم است. غير از اميد- بشاشيت زندگي، از ديگر همراهان آگا كريستي بوده اند. او ميكوشد موضوع پيچيده جرم و جنايت را با كمك طنز ، عقل گرايي و منطق حل نمايد. ازجمله جملات مشهور كريستي آن است كه ميگفت : براي يافتن شرايط و وضعيت جديد، هيچگاه دير نيست .

پيرامون رفتارشخصي او گفته ميشود كه درانظار عمومي بندرت ظاهر ميشد و سخنراني هايش بيش از دو دقيقه طول نمي كشيدند. ولي در پشت نام اين نويسنده آثار جنايي، انساني آزاد، لائيك، فمينيستي. و آزاديخواه قرار داشت. او همچون نويسندگان قرن 19 انگليس از جمله ديكنز و تاكراي، ميگفت كه نويسندگي بايد نان آور و منبعي براي درآمد شود. طبق خاطرات خدمتكار فرويد، كريستي يكي از نويسندگان مورد علاقه فرويد بوده است .ونابكوف  در رمان لوليتا از آثار كريستي نام برده است.

ازمشهورترين شخصيت هاي آثار او: خانم مارپل- و آقاي پويروت، هستند. پويروت در چهل رمان او نقش اصلي داستان را بعهده دارد.

مخالفين آگاتا كريستي، او را خالق قتل هاي ادبي نام نهادند و زبان دخترمدرسه اي، ساختار مصنوعي پيچ و مهره اي، شباهت ملال آور موضوعي، را از جمله ضعفهاي آثارش ميشمارند.

    خانم آگاتا  كريستي در سال 1890 درانگليس بدنيا آمد و درسال 1976 درآنجا درگذشت. نام كامل او پيش از ازدواج (آگاتا ماري كلاريا  ميلر) بود. وي درسال 1914 با كلنل آرشيبالد  كريستي ،ازدواج نمود و درسال 1928 از وي تلاق گرفت -و گرچه درسال 1930 با يك باستانشناس مقيم عراق، بنام ماكس ملوان ،ازدواج نمود، ولي نام فاميل كريستي، شوهر اول خودرا، حفظ نمود.

زمانيكه حين تلاق، يازده روز ناپديد شد، جنجال مطبوعاتي عظيمي عليه او براه افتاد و همه خبر از قتل و ربوده شدن وي دادند ، گرچه هيچگاه تاكنون افشا نشده كه آيا آنزمان به گروگان گرفته شده بود يا اينكه از شدت غم جدايي ،عمدا خودرا درجايي مخفي كرده بود.

رمانهاي غيرجنايي او بانام مستعار (ماري وستماكت) نيز خوانندگان زيادي يافتند . و بالاخره ملكه انگليس  درسال 1971 طي مراسمي بعد از ديدن فيلمهاي رمانهايش، جايزه و رتبه اشرافي را به وي اعطا نمود.

  ازجمله ديگر نويسندگان مشهورجهاني كه يك يا چند اثرجنايي نوشتند ميتوان از: آلن پو، دورنمات، شيلر، و كلايست نام برد . ارنست بلوخ نخستين بار كوشيد تا تعريفي از داستان و ژانر جنايي بدهد. در ادبيات جنايي بورژوايي يا چپ ممكن است بدلايل رواني يا عوامل اجتماعي اشاره گردد. امروزه رمان پليسي و كارآگاهي را بخشي از ادبيات جناني بشمار مي آورند.

    

 

 


March 26th, 2007


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
شعر،ادب و عرفان